(VNBĐ – Văn học nước ngoài). Bà Baroda khá sốc khi biết rằng chồng bà đang mong đợi một người bạn thân tên là Gouvernail đến ở chơi tại đồn điền của vợ chồng bà trong suốt một hai tuần.
Họ đã thong dong vui chơi thoải mái trong cả mùa đông. Phần lớn thời gian họ cũng đã trải qua tại New Orleans với nhiều trò tiêu khiển nhẹ nhàng. Giờ đây, trong lúc bà mong chờ một khoảng thời gian thảnh thơi, không bị quấy rầy bên cạnh chồng thì ông Gaston, chồng bà, báo tin ông bạn Gouvernail sẽ tới ở lại một đôi tuần.
Đó là người bà từng nghe nhắc tới khá nhiều, nhưng chưa lần nào gặp mặt. Ông ta từng là bạn thời sinh viên đại học của chồng bà; giờ là một ký giả, không phải là một người nổi danh trong xã hội hay “một người tiêu biểu của thị trấn”, có lẽ đó là một trong các lý do khiến bà chưa biết tới ông. Nhưng trong tâm trí bà đã vô tình mường tượng ra một hình ảnh về ông. Bà hình dung hẳn ông ta cao cao, hơi mảnh khảnh và hơi thô, mắt đeo kính, tay đút túi quần, và bà không thích ông ta. Thực tế là Gouvernail hơi gầy, nhưng ông không cao gì lắm và cũng không đến nỗi lôi thôi. Ông cũng không hề mang kính hay xỏ tay túi quần. Và bà cảm mến ông ngay khi ông xuất hiện lần đầu trước mặt bà.
Nhưng tại sao bà thích ông ta, bà không thể nào giải thích nổi dù bà đã âm thầm cố gắng làm điều đó. Bà không thể khám phá ra ở ông ta những đặc điểm nổi bật hoặc đầy hứa hẹn nào mà chồng bà không có. Ngược lại, ông khá trầm lặng và hay tỏ vẻ chấp nhận sự háo hức trò chuyện của bà để ông cảm thấy tự nhiên như mình đang ở nhà mặc dù chồng bà đã tỏ ra hiếu khách và hơi lắm lời. Ông giữ phong thái rất lịch thiệp đối với bà như thể bà là người phụ nữ chỉn chu nhất chiều theo mọi yêu cầu của ông; nhưng thực tế là ông không hề thỉnh cầu bà chấp thuận hoặc tỏ vẻ quý trọng ông.
Sau khi ở hẳn tại đồn điền, dường như ông chỉ ưa ngồi trên thành lan can dưới bóng râm của mấy cây cột trụ to lớn ở thành phố cổ Corinth tỏa bóng sang. Ông thảnh thơi hút xì gà và chăm chú lắng nghe kinh nghiệm của ông Gaston trong việc trồng mía và sản xuất đường.
“Ồ! Mình không ngờ nghề đó thịnh đến thế”, ông thốt lên với sự hài lòng sâu sắc, trong khi làn không khí ấm áp tràn qua cánh đồng mía nhẹ nhàng mơn trớn lên người ông, tạo ra một cảm giác thật êm ái và dễ chịu. Ông cũng tỏ vẻ thích thú khi mấy chú chó Alaska rón rén đến gần ông, cọ mình vào chân ông một cách thân tình. Ông không quan tâm đến việc đi câu cá, và không tỏ ra hăng hái khi chồng bà mời ông cùng ra đồng bắn chim.
Tính cách của ông Gouvernail khiến bà Baroda hơi bối rối, nhưng bà thực bụng ái mộ ông. Ông quả là người khá lịch thiệp, điềm đạm và đáng yêu. Sau vài ngày, khi bà không thể hiểu rõ ông nhiều hơn lúc ban đầu, lòng bà cảm thấy băn khoăn và hơi ấm ức. Trong tâm trạng đó, bà có phần né tránh, cố để chồng và bạn tha hồ ở bên nhau. Sau đó, nhận thấy ông Gouvernail chẳng phản ứng gì đối với thái độ của mình, bà bèn tìm cách gặp ông, cùng ông tản bộ đến nhà máy và đi dọc triền sông. Bà kiên trì tìm cách thâm nhập vào lớp sương mù mờ ảo mà ông đã vô tình tự tạo ra.
“Ông bạn anh lúc nào đi vậy?”. Một hôm bà hỏi chồng. “Em thấy dường như ổng làm em hơi ngài ngại thế nào ấy”.
“Chưa được một tuần mà em. Anh không hiểu bạn anh gây rắc rối gì cho em”.
“Chả rắc rối gì đâu. Em sẽ thích ông ấy hơn dẫu ông ấy gây rắc rối gì cho em. Nếu ông ấy bình thường như những người khác, thì em sẽ lên chương trình làm thứ gì đó để ông ấy cảm thấy thoải mái dễ chịu hơn”.
Ông Gaston nhẹ nhàng ôm lấy khuôn mặt xinh xắn của vợ trong hai lòng bàn tay rồi nhìn âu yếm và khẽ cười vào đôi mắt đầy bối rối của bà. Họ đã cùng nhau đi vệ sinh trong phòng thay đồ của bà.
“Bà xã có vẻ ngạc nhiên lắm hả”, ông nói với vợ. “Ngay cả anh cũng không thể nào đoán cho ra lúc nào em hành động thế nào. Phụ nữ thật khó hiểu”. Ông hôn vợ rồi quay lại thắt cà vạt trước gương.
“Thì em đó chứ ai”, chồng bà tiếp tục, “em có vẻ hơi nghiêm trang quá mức trước mặt thằng cha Gouvernail đáng thương và gây chấn động tâm lý hắn”.
“Chấn động tâm lý!”, bà hừng hực phẫn nộ. “Làm thế nào anh có thể nói phi lý như vậy được? Chấn động, chấn động gì đâu! Nhưng anh biết đó, anh từng nhận xét rằng anh ấy rất thông minh mà”.
“Hắn đúng là thông minh lanh lợi. Nhưng hắn đang xuống dốc vì làm việc quá sức. Đó là lý do tại sao anh bắt hắn tới nghỉ tại đây”.
“Hừ! Anh từng nói anh ấy là người giàu ý tưởng”, bà đáp lại, chẳng chút nhún nhường. “Ít ra thì em cũng mong ảnh được vui vẻ thôi. Em dự định lên thành phố vào buổi sáng để diện áo dài mùa xuân. Anh cho em biết khi nào anh Gouvernail chính thức ra về, em sẽ ở nhà dì Octavie”.
Đêm đó bà bước ra ngồi một mình trên băng ghế dài dưới tán cây sồi tươi tốt nằm bên cạnh lối đi lát sỏi.
Chưa bao giờ bà thấy suy nghĩ hoặc dự định của mình trở nên rối rắm đến vậy. Bà không thể thu thập được gì từ những suy nghĩ mông lung ấy ngoại trừ cảm giác cần phải rời khỏi nhà vào buổi sáng.
Bà Baroda nghe thấy tiếng bước chân lạo xạo trên sỏi, nhưng trong bóng tối chỉ có thể nhận ra một điểm đỏ chợt sáng lên của một điếu xì gà đang đến gần. Bà biết đó là ông Gouvernail, vì chồng bà xưa nay không hút thuốc. Bà hy vọng ông không nhận ra bà, nhưng chiếc váy trắng tinh của bà đã vô tình tiết lộ sự có mặt của bà. Ông vứt điếu xì gà và ngồi xuống băng ghế bên cạnh bà, không mảy may e ngại bà có thể phản đối sự hiện diện của ông hay không.
“Chồng chị bảo tôi mang cái này ra cho chị, chị Baroda ạ”, ông ấy vừa nói, vừa đưa cho bà một chiếc khăn voan trắng, chiếc khăn mà bà thỉnh thoảng hay quấn lên đầu, phủ tới vai. Bà nhận chiếc khăn từ tay ông với lời cảm ơn nhỏ nhẹ, và để nó nằm trong lòng bà.
Ông nhìn quanh, quan sát mông lung về ảnh hưởng bất lợi của không khí ban đêm vào mùa đó. Rồi ông nhìn vào bóng tối, thì thầm, nửa với chính mình: “Đêm của những luồng gió Nam – đêm của mấy ngôi sao lớn! Vẫn tha hồ thoải mái gật gù trong đêm…”.
Bà không đáp trả gì về những lời tán dương bóng đêm, những lời tán dương không phải gửi tới bà.
Ông Gouvernail không phải là người thiếu tự tin, vì ông chẳng có chi ngại ngùng. Ông đang có một khoảng thời gian thảnh thơi, nhưng đôi lúc đầy tâm trạng, chẳng qua là do thái độ quá nghiêm túc của ông. Ngồi xuống bên cạnh bà Baroda, thói quen kiệm lời của ông dần dần tan biến.
Ông nói chuyện một cách thoải mái và thân mật bằng một giọng trầm, ngập ngừng đôi chút nhưng không gây khó chịu cho người nghe. Ông nói về những ngày học đại học xa xưa khi ông và ông Gaston đã cư xử rất thân tình với nhau, về những ngày tháng đầy hoài bão và những dự định lớn lao gần như mù quáng. Giờ đây, ít nhất còn lại với ông một triết lý hài lòng với thực tại – ông chỉ mong muốn tồn tại, và đôi khi, phớt qua trong cuộc sống chân thành của mình một làn gió thoảng, khe khẽ như ông đang thở giây phút này.
Tâm trí bà chỉ mơ hồ nắm bắt những gì ông nói. Điều đang nổi trội là sự hiện hữu của cơ thể bà. Bà không nghĩ đến những lời ông thốt ra, mà chỉ hớp lấy giọng nói trầm trầm của ông. Trong bóng tối, bà muốn vươn tay chạm vào người ông bằng những đầu ngón tay nhạy cảm trên mặt hoặc trên môi. Bà muốn xáp lại gần ông và thì thầm vào má ông như bà đã có thể làm nếu bà không phải là một người phụ nữ đáng kính.
Sự thôi thúc đưa bà đến gần ông càng mạnh, thì thực tế bà càng cố rời xa ông. Ngay khi bà có thể làm như vậy mà không tỏ ra sỗ sàng quá mức, bà lập tức đứng dậy, để ông ngồi đó một mình.
Trước khi bà bước vô nhà, ông Gouvernail đã châm thêm một điếu xì gà và lặng lẽ kết thúc nó cho đến tận khuya.
Bà Baroda đã bị cám dỗ rất dữ dội vào đêm đó để có thể nói với chồng – thực chất cũng là bạn của bà – về điều điên rồ đã chiếm đoạt tâm trí bà. Nhưng bà không bị khuất phục trước sự cám dỗ đó. Bên cạnh việc bà là một người phụ nữ đáng kính, bà còn là một người rất nhạy cảm. Bà biết có một số trận chiến trong cuộc đời mà người ta phải tự chiến đấu một mình.
Khi ông Gaston thức dậy vào buổi sáng, vợ ông đã rời đi. Bà đã nhanh chóng bắt chuyến tàu sáng sớm để lên phố. Bà không trở lại cho đến khi ông Gouvernail từ biệt mái nhà vợ chồng bà.
Trong mấy ngày kế đó, có một vài cuộc trò chuyện về việc mời ông ấy trở lại trong mùa hè sau. Ông Gaston rất muốn bạn mình quay trở lại, nhưng mong muốn này đã vấp phải sự phản đối kịch liệt của vợ ông.
Tuy nhiên, hoàn toàn từ bản thân, vào cuối năm ấy, bà đã gợi ý chồng bà mời ông Gouvernail đến thăm hai vợ chồng một lần nữa. Chồng bà rất ngạc nhiên và vui mừng với ý kiến của bà.
“Bà xã! Anh rất vui khi biết rằng cuối cùng em đã vượt qua sự ghét bỏ đối với thằng bạn chí cốt của anh. Thực sự hắn không đáng phải bị như thế”.
“Ồ”, bà cười hớn hở và nói với ông, sau khi đặt một nụ hôn dài và dịu dàng lên môi ông, “Em đã vượt qua mọi thứ! Rồi anh sẽ thấy. Lần này em sẽ rất tốt với anh ấy”.
Kate Chopin (1850 – 1904) sinh tại St. Louis, Missouri, Mỹ. Khi gần 40 tuổi, bà bắt đầu sự nghiệp viết văn với tiểu thuyết At Fault (Có lỗi, 1890). Bà được xem là một trong những nhà văn Mỹ tiên phong viết về nữ tính, nữ quyền. Sau tác phẩm nói trên, bà viết The Awakening (Tỉnh thức, 1899), rồi chuyển sang viết khoảng 100 truyện ngắn. Người phụ nữ đáng kính (A respectable woman) là một trong những truyện ngắn tiêu biểu, liên quan tới chủ đề phụ nữ, đồng thời thể hiện lối viết phóng khoáng và giọng văn mượt mà, uyển chuyển của bà.
TRẦN NHƯ LUẬN dịch
(Từ nguyên bản tiếng Anh)
(Văn nghệ Bình Định số 109 tháng 5.2022)
