(VNBĐ – Tản văn). Chợ chiều cuối năm vội vã, những tiếng kỳ kèo bớt một thêm hai cứ văng vẳng bên tai. Người bán hàng nhìn đống đồ trước mặt đánh tiếng thở dài ngao ngán. Người ta vẫn thường hay nói, chợ cuối năm dành cho người nghèo. Bởi, chỉ có người nghèo mới đợi đến tàn cuộc mới “vớt vát” về vài món đồ ăn Tết. Len lỏi trong dòng người tất bật ngược xuôi đó có má. Má cũng chờ buổi chợ chiều cuối năm, lúc mấy trái dưa héo cuống, mớ rau rã rời đi sau bao lần lật – giở, đám vịt gà không còn sức để kêu ca. Má nhận về sự lỡ làng đó trong đôi mắt buồn của chủ.
Khi người giàu đã sắm đủ đầy cho một cuộc “mỗi năm chỉ có một lần” thì những người nghèo (hay không mấy gì nghèo) đang vật lộn với dòng người đầy ắp chất đầy giỏ mình những món đồ mà đáng lẽ ra họ phải mua từ mấy ngày trước. Má nắm chặt tay tôi lách qua đám đông, miệng dặn đi dặn lại “nắm tay cho chắc, coi chừng bị lạc”. Những lúc ấy tôi vẫn thường càm ràm với má về buổi chợ chiều nhốn nháo. Giây phút má ướm chiếc áo lên người tôi, xoay đi xoay lại mấy vòng, cảm giác thèm thuồng cũng tan biến vì chặng đường bị bỏ lại. Má hồ hởi lúc phát hiện cái túi áo bị sứt chỉ hay chi tiết lỗi nào đó của nhà sản xuất, để được hạ giá thêm chút ít. Sự hồ hởi của má khi phát hiện ra vết ố vàng trên chiếc áo đã bao lần làm tôi tổn thương. Sự trọn vẹn cũng sứt mẻ phần nào trong lòng tôi kể từ giây phút đó.
Chợ vắng người, có những người còn neo mình lại để “bán được chút gì hay chút nấy” giữa buổi chợ chiều chao chát. Những chiếc ghe thương hồ cũng bắt đầu dọn bến, chở về quê. Khung cảnh đó cứ ám ảnh mãi trong tôi.
Khi bắt đầu lớn, biết được những ngày cuối năm ba má chắt mót từng đồng từng cắc để đi chợ. Nỗi xót xa đối với những người bán hàng vơi đi ít nhiều trong tôi. Giữa buổi chợ đông nghịt người qua lại, tôi cũng đã lách qua những dòng người, lựa hết món này đến món khác, sẵn sàng trả giá với bất cứ thứ gì mình đang cầm nắm trên tay. Những người bán hàng vẫn ngơ ngác nhìn theo bóng người đi quanh chợ. Gánh dưa chưng Tết chỉ thật sự nhộn nhịp vào buổi chiều cuối năm, ai cũng đợi được mua giá rẻ, những chậu bông vẫn tưng bừng khoe sắc mà không biết để buồn trong mắt chủ hàng bông. Bà chủ bán dưa nhìn tôi cười xởi lởi “năm nào cũng gặp má con mày”. Ông chủ gánh hàng bông lắc đầu nhìn tôi “đi chùa thì cầu may mắn mà Tết nhứt toàn lựa mấy chậu bông héo là sao?”. Để ngoài tai hết những điều xót xa những người đàn bà trong xóm tôi vẫn cứ háo hức buổi chiều cuối năm tất bật. Sự chờ đợi tổn thương đó, chắc sẽ còn nối với nhau dài dài, chẳng bao giờ dừng lại.
Qua rồi những tháng ngày vất vả, má tôi cũng không còn đủ sức để chen lấn, ngồi xổm xuống bên đường mà giành giật với nhau từng món đồ, trả giá khô nước miếng với chủ sạp thịt cuối chợ. Tôi cũng bắt đầu sợ khi nhìn thấy một ánh mắt buồn bâng quơ, ngó theo bóng người xa khuất còn bỏ lại mớ lời “không bán qua Tết cũng đem đổ dưới sông hà”. Má tôi cũng không còn tha thiết nhìn nét mặt buồn buồn của người bán. Má dắt tôi đi thong thả trên con đường quen thuộc, lối vào chợ những món đồ Tết rộn ràng bày bán. Qua chỗ bán dưa hấu chưng Tết, chúng tôi đã không còn gặp lại người đàn bà nhỏ thó, miệng tía lia đủ thứ chuyện trên đời. Gánh hàng bông của ông chủ suốt ngày ở trần đã không còn quay trở lại từ buổi ông nhoẻn miệng cười “gặp má con mày năm nay nữa thôi nha”. Chỗ đó giờ được chất đầy đồ điện tử, chẳng có dấu vết nào cho thấy ở đó từng chất đầy những bông hoa rực rỡ sắc màu. Bà chủ sạp thịt bùi ngùi nhắc chuyện xưa như thể bắt gặp một điều gì đó thân thuộc lắm. Bà chủ cứ dặn đi dặn lại “nào rảnh nhớ ghé chơi, khỏi mua thịt cũng được”. Dạo quanh chợ, bao nhiêu kỷ niệm ùa về trong tôi, mỗi bước chân đi như chạm vào một miền nhớ xưa sau. Dẫu có người còn, người mất nhưng góc chợ quê ngày nào cũng tất bật kẻ bán người mua. Buổi chợ “bình thường” không quá rộn ràng, không quá bon chen đủ để má con tôi nhặt nhạnh lại từng mảng ký ức đánh rơi.
Tôi chọn cặp dưa to tròn, chậu bông vừa hé nụ. Chủ nói dưa này ngon lắm, bông từ đây tới Tết nở là vừa. Nhìn vẻ hồ hởi của ông chủ mà tôi thấy khóe mắt mình cay cay. Thương buổi chiều cuối năm với những lần theo chân má đi vòng quanh chợ. Chắc sẽ còn rất nhiều người đợi chợ đến buổi chợ chiều cuối năm và trong dòng người hối hả đó, sẽ có những người như má con tôi ngày ấy. Tháng năm qua đi nhưng không thể nào bôi xóa được những gì đã là ký ức. Năm nay, tôi sẽ cùng má đứng ở bên bìa chợ nhìn buổi chiều cuối năm đi qua. Biết đâu đó, chúng tôi sẽ lại thấy lại đời mình trong dòng người chật ních ngoài kia…
NGUYỄN CHÍ NGOAN
(Văn nghệ Bình Định số Xuân Nhâm Dần 2022)