(VNBĐ – Bút ký). Nhìn lại chặng đường lịch sử xây dựng và phát triển trong 100 năm qua, các thế hệ người làm báo trong tỉnh tự hào đã đóng góp, cống hiến công sức, trí tuệ và một phần xương máu của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cùng với sự phát triển của đất nước, báo chí cách mạng tỉnh Bình Định không ngừng lớn mạnh cả về lực lượng, quy mô, loại hình báo chí và phương tiện, công nghệ làm báo. Vị thế, vai trò của báo chí và nhà báo ngày càng có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống xã hội.
Từ những dấu ấn của báo chí Bình Định
Cuối năm 2024, trong chuyến công tác một số tỉnh phía Bắc của Ban Chấp hành Hội Nhà báo Bình Định, chúng tôi đã tranh thủ đến thăm Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Hôm ấy là ngày Chủ nhật Bảo tàng đóng cửa nhưng Giám đốc Bảo tàng Trần Thị Kim Hoa là bạn văn của nhà thơ Mai Thìn, Chủ tịch Hội VHNT Bình Định, thành viên trong Đoàn nên chúng tôi được ưu ái đón tiếp.
Theo yêu cầu của chúng tôi, các cán bộ nghiệp vụ của Bảo tàng đưa chúng tôi đi xem những hiện vật báo chí có liên quan đến Bình Định. Ở gian trưng bày về báo chí địa phương chúng tôi nhìn thấy một ô vuông trưng bày 3 tờ báo: Tin Tức, Giải Phóng và Quyết Thắng. Báo Tin Tức là tờ báo chủ đạo của Đảng bộ và Nhân dân Bình Định thời kháng chiến chống Pháp. Báo xuất bản số đầu tiên ngày 22.1.1947 nhân dịp khai mạc Đại hội Đảng bộ tỉnh Bình Định lần thứ nhất và duy trì cho đến ngày chính quyền, quân đội ta tập kết ra Bắc (tháng 5.1955). Nội dung tuyên truyền của tờ Tin Tức là phổ biến, giải thích đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Mặt trận Việt Minh và Chính phủ; tuyên truyền, động viên Nhân dân đoàn kết, hăng hái thi đua yêu nước, ra sức đẩy mạnh cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ đến thắng lợi cuối cùng.
Báo Giải Phóng (1961 – 1965) và báo Quyết thắng (1965 – 1975) là 2 tờ báo chủ lực trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở Bình Định. 2 tờ báo này đã tập trung tuyên truyền, cổ động quân và dân trong tỉnh nêu cao quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược; phản ảnh kịp thời những thành tích mà quân và dân Bình Định giành được trong các phong trào vũ trang, chính trị, binh vận, chống địch càn quét lấn chiếm; bảo vệ, xây dựng vùng căn cứ, vùng giải phóng; phục vụ kịp thời, hiệu quả công cuộc kháng chiến, cứu nước qua từng giai đoạn cách mạng.
Cách không xa, chúng tôi nhìn thấy tập bản thảo “Nhật ký nữ nhà báo chiến trường” và máy đánh chữ của nhà báo, nhà thơ Lệ Thu. Chị sinh năm 1940, ở huyện Tuy Phước, theo cha tập kết ra Bắc, tốt nghiệp trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, làm phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam. Tháng 8.1973, chị xung phong vào chiến trường B, làm phóng viên thường trú Đài phát thanh giải phóng, trực tiếp tác nghiệp tại chiến trường Nam Trung Bộ, chủ yếu là ở Bình Định. Ngoài những bài báo phản ánh kịp thời tình hình chiến sự, chị còn miệt mài ghi chép nhật ký chiến trường. Cuốn Nhật ký nữ nhà báo chiến trường đã ghi chép những sự kiện xảy ra từ ngày chị vào chiến trường đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng (30.4.1975). Tập sách đã được xuất bản 40 năm sau đó, góp một tư liệu, một tiếng nói về cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại của dân tộc.
Trong những hiện vật gắn liền với nghề báo, chúng tôi bồi hồi khi nhìn thấy chiếc máy quay phim hiệu BOLEX H16 Reflex, gắn liền với cuộc đời làm báo đầy kỷ niệm của nhà báo Nguyễn Trưng. Nhà báo Nguyễn Trưng, sinh năm 1944 tại Bình Định, nguyên phóng viên điện ảnh chiến trường khu V, sau khi khu V giải thể, anh về công tác tại Đài Phát thanh và Truyền hình Quy Nhơn. Năm 1954, chàng thanh niên Nguyễn Trưng tập kết ra miền Bắc, sau đó theo học Báo chí. Sau khi tốt nghiệp, với lý tưởng và lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ anh tình nguyện viết đơn xin vào Nam. Cuối năm 1969, Nguyễn Trưng được cử vào chiến trường khu V với vai trò phóng viên quay phim và “vũ khí” là chiếc máy quay phim BOLEX H16 Reflex đã được anh cất giữ như một báu vật trước khi hiến tặng cho Bảo tàng báo chí Việt Nam.
Đến một bề dày truyền thống vẻ vang
Mới đây Hội Nhà báo Bình Định đã xuất bản tập sách “Báo chí Cách mạng tỉnh Bình Định – 90 năm hình thành và phát triển (1930 – 2020). Là thành viên trong Ban biên soạn, có thời gian nghiên cứu, sưu tầm tôi thực sự vui mừng và tự hào với bề dày truyền thống vẻ vang của báo chí cách mạng tỉnh Bình Định.
Trong cách mạng giải phóng dân tộc, các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên trong tỉnh coi báo chí của Đảng, báo chí cách mạng là kim chỉ nam cho tư tưởng và hành động, là công cụ đấu tranh chống ách thống trị của thực dân phong kiến, chống áp bức, bất công. Đặc biệt, ngay từ khi mới thành lập, một số tổ chức Đảng như chi bộ Cửu Lợi, chi bộ trường Collège de Quy Nhơn và Đảng bộ huyện Hoài Nhơn đã cho ra đời những tờ báo cách mạng đầu tiên lấy tên là Lao Động, Lời Bày Vẽ, Tia Sáng, Tranh Đấu để tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, thông tin tình hình nhiệm vụ và phong trào cách mạng địa phương.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng bộ Bình Định khắc phục những khó khăn về cơ sở in ấn, đội ngũ phóng viên, cho xuất bản công khai những tờ báo cách mạng, như Tin tức, Dân Chúng, Hòa Bình… (thời chống Pháp), Giải Phóng, Quyết Thắng (thời chống Mỹ) và giữa năm 1974 xây dựng Đài Truyền thanh giải phóng nhằm góp phần đưa đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, nhưng nhất định thắng lợi đến các tầng lớp Nhân dân; động viên, cổ vũ quân dân trong tỉnh hăng hái thi đua chống giặc, cứu nước, đẩy mạnh tấn công và nổi dậy giải phóng quê hương, ra sức xây dựng, bảo vệ vững chắc vùng giải phóng.
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, báo chí Nghĩa Bình có bước phát triển tương đối toàn diện cả về báo in, báo nói, báo hình; mạng lưới truyền thanh cơ sở phát triển đến tất cả các xã, các hợp tác xã nông nghiệp trong tỉnh. Báo Nghĩa Bình, Đài Phát thanh Nghĩa Bình, Đài Truyền hình Quy Nhơn tích cực góp phần tuyên truyền, cổ động các tầng lớp Nhân dân trong tỉnh tăng cường đoàn kết, chung sức chung lòng, ra sức vượt mọi khó khăn, hăng hái thi đua khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục, phát triển kinh tế – văn hóa, xã hội, từng bước cải thiện đời sống Nhân dân, giữ vững an ninh, quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, thực hiện thắng lợi các nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh.
Đặc biệt từ sau ngày tái lập tỉnh Bình Định, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, sự nghiệp báo chí tỉnh nhà có bước phát triển mạnh mẽ, vượt bậc. Báo Bình Định là một trong số những tờ báo địa phương ra hàng ngày có số lượng phát hành cao nhất khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Báo thực hiện tốt chức năng cập nhật thông tin đa chiều, đa dạng, hấp dẫn về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; về những sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa quan trọng, những vấn đề thời sự trong nước, quốc tế, đáp ứng yêu cầu bạn đọc, được cán bộ và Nhân dân trong tỉnh hoan nghênh, khen ngợi, tin tưởng, mến mộ.
Đài Phát thanh và Truyền hình Bình Định thực hiện đồng thời hai chức năng báo nói và báo hình, có sự phát triển vượt bậc trong việc đổi mới nâng cao chất lượng nội dung chương trình và phong cách thể hiện, từng bước thích nghi với trào lưu công nghệ truyền thông hiện đại, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ thông tin và giải trí ngày càng cao của Nhân dân. Cơ sở vật chất kỹ thuật của Đài ngày càng đổi mới đồng bộ theo hướng công nghệ truyền thông hiện đại.
Nhìn lại chặng đường lịch sử xây dựng và phát triển của Báo chí Cách mạng tỉnh Bình Định trong 100 năm qua, các thế hệ người làm báo trong tỉnh tự hào đã đóng góp, cống hiến công sức, trí tuệ cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong hoàn cảnh nào, dù chiến tranh hay hòa bình, đội ngũ những người làm báo luôn giữ vững lập trường cách mạng, bản lĩnh chính trị, rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, nỗ lực tiên phong thực hiện vai trò xung kích trên mặt trận thông tin tuyên truyền của Đảng. Nhiều tác phẩm báo chí ra đời trong khói lửa chiến tranh không chỉ trở thành một trong những nguồn sử liệu quý giá của dân tộc, mà còn góp phần động viên, khích lệ, cổ vũ quân dân ta đồng sức, đồng lòng, nhân lên sức mạnh vô địch để quyết chiến, quyết thắng mọi kẻ thù xâm lược.
Một trong những nguy cơ của báo chí hiện nay là có thể bị truyền thông xã hội lấn át, chiếm lĩnh thị phần công chúng. Để vượt qua nguy cơ này, đòi hỏi báo chí phải thể hiện rõ vai trò, ưu thế của mình là thông tin kịp thời, chính xác, khách quan, nhân văn, vì những lợi ích chân chính của đất nước, cộng đồng và những giá trị văn hóa, văn minh cho nhân loại. Đồng thời phải không ngừng đổi mới cả về hình thức, nội dung tuyên truyền, cách thức tiếp cận, tương tác với công chúng, làm cho công chúng thực sự tin tưởng ở báo chí, coi báo chí là một sản phẩm thông tin, văn hóa không thể thiếu để góp phần nâng cao nhận thức, làm giàu đời sống tâm hồn con người và lành mạnh hóa môi trường thông tin xã hội.
Đó cũng là việc làm thiết thực để góp phần giữ vững, phát huy truyền thống vẻ vang và phẩm chất tốt đẹp của báo chí cách mạng Việt Nam trong thời kỳ hội nhập quốc tế.
NGỌC MINH
