(VNBĐ – Bút ký dự thi). Suốt nhiều tháng qua, từng bước chân người lính đã in sâu trên những con đường đất đỏ, gùi theo bao tấm lòng về với đồng bào miền núi ở Canh Liên, huyện Vân Canh. Mỗi viên gạch được đặt xuống, mỗi mái tôn được lợp lên… là một khúc ca âm thầm của người lính giữa đại ngàn, thêm khăng khít tình quân dân bền chặt…
1.
Tôi trở lại Canh Liên vào cuối tháng Tư, giữa độ nắng rót xuống như đổ lửa. Những vệt nắng cắt qua tán cây, chát chúa hắt lên da thịt thứ hơi nóng bỏng rát, khô khát. Trước khi rẽ vào con đường dẫn về núi, tôi dừng lại một ngã tư thị trấn Vân Canh mua chai nước và dò đường, khi ấy đã nghe lời nhắc nhở: “Em lên đó, cẩn thận, đường khó đi. Có người từng bị trượt xe ở dốc cổng trời Canh Liên rồi. Nếu đi xe số thì còn được, chứ xe ga thì không nên…”. Tôi chợt nhớ có lần đi cùng đoàn nhà báo lên Canh Liên bằng ô tô, xe ì ạch leo dốc rồi chết máy giữa đường, cả đoàn phải đội nắng đi bộ một quãng dài. Nhưng lần này, tôi đã có sự chuẩn bị, nên cười đáp người bán nước: “Xe số của em chiến lắm, chắc không sao đâu”, rồi vặn ga, hướng về phía núi. Đường xa ngút ngái, chiếc xe máy gằn ga chậm rãi bò lên những con dốc gập ghềnh, bánh xe nghiến vào nền đường khô khốc, gió mang theo hơi nóng phả rát mặt người. Canh Liên gần dần, gần dần nơi tầm mắt…
Canh Liên là xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện Vân Canh, có địa hình hiểm trở, chia cắt mạnh. Tám làng dân cư của xã nằm rải rác trên các sườn đồi, mỗi làng cách nhau hàng chục cây số. Tôi đến làng Chồm khi mặt trời như treo lửa ngay trên đỉnh đầu. Đây là làng mà những người lính đang cắm chốt để hỗ trợ người dân trong công tác xóa nhà tạm. Khi tôi đến, đã thấy những dáng hình bộ đội tất bật giúp dân. Từng tốp bộ đội đang chia nhau công việc, người cắt sắt, người trộn hồ, người khuân gạch. Không khí khẩn trương như một công trường lớn giữa rừng sâu. Thiếu tá Nguyễn Thế Anh, cán bộ Phòng Chính trị, Bộ CHQS tỉnh lau vội giọt mồ hôi đang lăn qua mí mắt, bắt tay tôi chắc nịch: “Nắng lắm, nhưng không sao! Dân cần thì mình làm. Từ đầu tháng Hai đến nay, bộ đội đã bám địa bàn để xóa nhà tạm, giúp dân có chỗ ở mới. Anh em bộ đội ở lại trăm phần trăm, cùng đồng hành với bà con”. Theo thông tin từ anh Anh, thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Kế hoạch của UBND tỉnh, Bộ CHQS tỉnh xây dựng Kế hoạch tham gia xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn xã Canh Liên, thành lập Sở chỉ huy, phân công đồng chí Phó Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh chỉ đạo chung với lực lượng chủ lực gồm 5 đồng chí của Bộ CHQS tỉnh; 22 đồng chí của Trung đoàn 739; 30 đồng chí của Ban CHQS huyện Vân Canh. Đồng thời, điều 03 xe vận tải quân sự (02 xe Kamaz; 01 xe chiến thắng) cấp tập vận chuyển vật liệu xây dựng cho Nhân dân. Ngay sau Lễ khởi công xóa nhà tạm, nhà dột nát vào ngày 09.02, cán bộ, chiến sĩ đã bắt tay vào công việc giúp bà con ở Vân Canh, tổ chức phân chia các Tổ để giúp từng hộ gia đình. Để thắt chặt tình quân dân, trong quá trình giúp dân, người lính đã kết hợp vận động đoàn viên, hội viên các tổ chức chính trị – xã hội và hộ gia đình tham gia cùng bộ đội. Sự gắn kết và không khí khẩn trương xây dựng diễn ra ở khắp bản làng xã Canh Liên.
Anh Anh đưa tôi đi quanh làng Chồm, xem từng tốp bộ đội đang giúp dân xây sửa nhà cửa, gia cố tường gạch. Dưới một khoảng sân nhỏ, ba người lính trẻ của Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 739 (Bộ CHQS tỉnh) đang dựng cột sắt, bê hồ, chuyền tay nhau chuyển gạch. Không ai nói nhiều, chỉ có tiếng thở gấp, tiếng cuốc, xẻng, và bước chân lạo xạo trên nền cát nóng. Lưng áo những người lính trẻ thấm đẫm mồ hôi, khuôn mặt ai cũng đỏ gay vì nắng. Hỏi chuyện, tôi được biết binh nhất Nguyễn Trung Đức (quê Nhơn Hòa, An Nhơn), Đoàn Thanh Quân (quê Phước Thắng, Tuy Phước), Dương Vỹ Khang (quê Đống Đa, Quy Nhơn) là những tân binh của Đại đội 4, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 739. Khi tôi nói với Đức: “Anh cùng quê với em đó”, cậu quay lại, cười hiền queo: “Vui quá, lên tới đây mà em gặp đồng hương. Em mới vô lính thôi. Đợt này, bọn em được tham gia công tác xóa nhà tạm cùng các chiến sĩ khác, tháng trước làm ở làng Cà Nâu, giờ qua làng Chồm. Lần đầu tiên trong đời tự tay tụi em xây nhà cho người khác, lại là bà con đồng bào hoàn cảnh khó khăn thế này. Cũng vất vả nhưng vui lắm. Khi rảnh tụi em còn chơi với tụi nhỏ trong làng, tụi nó quý bộ đội lắm”. Tôi nhìn bàn tay người lính trẻ lấm lem hồ vữa, xước xát chỗ gờ sắt, nhưng nụ cười lại tươi rạng khiến tôi mường tượng đến sự cảm mến của người dân ở làng dành cho họ. Bộ đội hết lòng vậy, bảo sao chẳng “đi dân nhớ, ở dân thương”.
2.
Nắng mỗi lúc một gắt, nhưng các tốp lính vẫn miệt mài với công việc. Tôi còn nhớ rõ lời của Thiếu tá Trần Trung Nhựt, Phó Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 739, phụ trách lực lượng lao động tại Canh Liên, chia sẻ về tiến độ của đoàn khi gặp anh ở làng Chồm: “Từ lúc khởi công đến nay, chúng tôi đã hỗ trợ người dân hàng ngàn ngày công, 296 lượt xe vận chuyển vật liệu xây dựng, hỗ trợ cho hơn 70 hộ trên địa bàn. Xong làng Chồm, chúng tôi tiếp tục di chuyển sang làng Hà Giao, Kon Lót. Chúng tôi xác định sẽ hoàn thành việc hỗ trợ người dân trước dịp 30.4. Lực lượng bộ đội lên đây một trăm phần trăm bám trụ tại làng. Rất vui, khi đến thời điểm hiện tại, đã hoàn thành đưa vào sử dụng 5 nhà, sửa xong hai nhà. Các nhà còn lại đã đạt bảy mươi phần trăm công việc”. Theo báo cáo của UBND huyện Vân Canh, toàn huyện có 419 hộ gia đình xây dựng, sửa chữa nhà ở. Trong đó, riêng Canh Liên, vùng khó khăn nhất, có 156 hộ được hỗ trợ. Trong đó, có cả những hộ nghèo đến mức không có khả năng đóng góp vật liệu. Mọi chi phí đều được chính quyền vận động, bộ đội lo công, lo cả khâu vận chuyển đến tận nơi.
Tôi theo chân anh em bộ đội vào thăm nhà bà Đinh Thị Lên, một cụ già 90 tuổi ở làng Chồm. Nhà xây gần hoàn thiện, tường gạch chắc chắn, mái tôn lợp vững chãi, sân gạch đỏ au. Cụ ngồi dưới gốc cây bên hiên nhà, ánh mắt lấp lánh niềm vui: “Hồi trước, nhà tạm bằng gỗ mục, mùa gió là rụng mái. Bây giờ, nhờ Nhà nước với bộ đội mà tôi sắp có nhà chắc chắn, ở yên tâm rồi. Bộ đội thương dân lắm, nắng như vậy mà làm quần quật cả ngày, còn nấu cơm, động viên hỏi han chăm sóc tôi nữa”.
Cách nhà bà Lên tầm 500 mét là nhà ông Đinh Nhanh, 71 tuổi, mái tóc đã bạc, giọng khê khê giữa buổi trưa cháy nắng: “Căn nhà tôi xây hơn 20 năm trước đã hư hỏng nhiều. Gia đình tôi nhận được 30 triệu tiền hỗ trợ của Nhà nước để sửa lại nhà. Nhưng gia đình rất khó khăn, có chút tiền mua vật liệu lại không có tiền thuê nhân công, nên được bộ đội hỗ trợ ngày công, tôi rất mừng. Nhờ Nhà nước hỗ trợ và bộ đội giúp công xây sửa, gia cố mái, bắn tôn, làm nóc, sơn tường. Đây là căn mà bộ đội sửa chữa đầu tiên khi tới làng Chồm, đã hoàn thành một tháng nay. Tôi mừng lắm, cứ mong là bộ đội ở lâu hơn chút để hỗ trợ cho những hoàn cảnh như gia đình tôi”.
Đi quanh làng Chồm, tiếp xúc người dân và những “tiểu công trường”, mới thấy sự nhiệt tình của người lính hỗ trợ bà con. Theo thống kê từ Bộ CHQS tỉnh, vật liệu xây dựng được đưa vào tận các làng bằng xe chuyên dụng, băng qua những cung đường khô khốc, bụi bay mù trời. Chỉ tính riêng xã Canh Liên, đã có hơn 1.050 tấn vật liệu được vận chuyển trên gần 19.000km đường núi. 185 chuyến xe xuyên rừng giữa nắng nóng, bộ đội đi theo từng chuyến, lăn lộn từng bao xi măng, từng thanh sắt, từng viên gạch… kịp thời bảo đảm vật liệu cho 101 hộ dân tại các làng: Kà Nâu, Kà Bông, Hà Giao, Kon Lót, làng Chồm, làng Cát, góp phần giảm chi phí cho người dân, hoàn thành 100% kế hoạch vận chuyển vật liệu xây dựng cho các hộ dân.
3.
Tôi ghé nhà Rông làng Chồm, điểm tập kết vật tư, cũng là nơi nghỉ chân buổi trưa của nhóm bộ đội công tác tại đây. Căn nhà sàn rộng, sàn gỗ đã cũ, mái tranh thấp thoáng bóng người. Trong không khí oi ả, bữa cơm dã chiến được chính những người lính chế biến được dọn ra với các món thịt cá, canh tạp tàng, thêm vài trái cà rừng chấm muối ớt. Cả nhóm quây quần quanh những bàn nhỏ, tay áo còn dính vôi vữa, lưng áo vẫn mướt mồ hôi. Họ ăn ngon lành, chan cả nụ cười vào bát cơm. Giữa mùi cơm khê lẫn mùi mồ hôi, tôi thấy cái tình hiện ra rõ rệt. Thấy tôi ngồi ròng ròng mồ hôi trong bữa cơm, Thiếu tá Nguyễn Thế Anh vỗ vai tôi, cười: “Ăn cơm với bộ đội cho có kỷ niệm. Đang mùa nắng gắt, nên buổi trưa hơi cực xíu. Nhưng anh em ở đây, ai cũng quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Bà con trong làng cũng yêu quý bộ đội, người cho rau, người cho quả bí, cho gùi bắp, tình cảm lắm”.
Canh Liên trở thành điểm sáng trong công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát do Bộ CHQS tỉnh thực hiện. Để hoàn thành tiến độ theo quy định, cán bộ, chiến sĩ đã xác định tốt nhiệm vụ, với tinh thần, trách nhiệm cao nhất giúp Nhân dân xây dựng nhà. Kết quả từ ngày phát động chiến dịch xóa nhà tạm trên toàn tỉnh vào ngày 09.2 đến dịp kỷ niệm ngày thống nhất đất nước, đã giúp Nhân dân các làng Kà Nâu, Kà Bông, Hà Giao, Kon Lót, làng Chồm trên 2.030 ngày công, trong đó Bộ CHQS tỉnh 1.680 ngày công, Dân quân xã 350 ngày công, tham gia tháo dỡ nhà, đào móng nhà; cắt, uốn, buộc sắt, thép, làm cốt pha, xây móng, đổ bê tông móng, trụ, xà ngang; xây tường, dựng vách, lợp mái, diện tích sàn từ 35m2 đến 80m2. Ban CHQS huyện Vân Canh điều động 30 cán bộ, sĩ quan, Quân nhân chuyên nghiệp, Dân quân Thường trực với trên 980 ngày công, bốc, xếp vật liệu xây dựng lên xe tải vận chuyển lên xã Canh Liên đúng thời gian quy định, an toàn, kịp thời cho Nhân dân có vật liệu xây dựng. Đã có 101/156 hộ (55 hộ dân làng Canh Tiến do không có đường vào nên Bộ đội không hỗ trợ vận chuyển và xây dựng) đã hoàn thành việc sửa chữa, xây mới nhà (trong đó có 18 hộ không có vốn đối ứng), người dân đã được ở trong căn nhà mới khang trang, chắc chắn, không lo mưa, gió trong những ngày sắp đến. Và công việc không chỉ là xây nhà, bộ đội còn giúp dân phát quang, vệ sinh nhà văn hóa, làm đường, xây công trình vệ sinh cho 10 hộ đặc biệt khó khăn. Buổi chiều, khi mặt trời vừa bớt gay gắt, họ lại hòa mình vào sân bóng chuyền, vào buổi sinh hoạt cộng đồng, nơi những trái tim trẻ cùng nhịp đập với dân làng, như cháu như con thân gần ấm áp.
Đại tá Nguyễn Xuân Sơn, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh vui mừng chia sẻ: “Qua gần 3 tháng tham gia xóa nhà tạm, nhà dột nát tại xã Canh Liên, cán bộ, chiến sĩ Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh đã nhận được sự quan tâm sâu sát của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự phối hợp của các cấp, các ngành, sự giúp đỡ của Nhân dân đã hoàn thành kế hoạch đề ra, người dân đã được sống trong ngôi nhà mới vững chắc. Công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát không chỉ mang ý nghĩa vật chất mà còn thể hiện tinh thần tương thân tương ái, gắn kết cộng đồng và củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền các cấp, niềm tin vào Quân đội nhân dân Việt Nam, đây cũng là chức năng, nhiệm vụ và là trách nhiệm của Quân đội với Nhân dân, là truyền thống, bản chất của Quân đội, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, bộ đội của dân”.
Sự hiện diện của bộ đội đã trở thành chỗ dựa tinh thần lớn cho bà con nơi vùng cao khó khăn này. Trong ánh chiều chênh chếch xuống dốc núi, tôi thấy một nhóm lính trẻ đang chơi đùa với lũ trẻ làng Chồm bên hiên nhà rông. Tiếng cười lanh lảnh, tiếng gọi nhau í ới như xua đi cái nắng còn vương lại sau lưng. Một em nhỏ níu tay một chiến sĩ trẻ, ríu ran: “Mai mấy anh còn ở lại không?”. Cậu lính trẻ cúi xuống xoa đầu em nhỏ, cười hiền queo: “Anh còn ở đây, ở đến khi nhà tụi em lành lặn hẳn”. Những điều giản dị như thế cứ để lại trong tôi bao ấm áp, gần gũi.
Trên hành trình rời làng Chồm, chiếc xe máy vẫn gằn ga bò qua những con dốc quanh co nguy hiểm. Làng Chồm đã khuất sau rặng núi, nhưng ánh mắt những người lính trẻ, nụ cười cụ bà bên hiên nhà, và đôi bàn tay lấm lem hồ vữa, những ngôi nhà được dựng lên vững chãi… vẫn như còn đó trong ký ức. Không chỉ dựng nhà, mà người lính ở đây còn dựng niềm tin, dựng những nụ cười mừng vui, dựng nghĩa tình quân dân trên mảnh đất quê hương Bình Định.
VÂN PHI
