(VNBĐ – Tản văn). Nhà tôi có một khu vườn bên sông, bốn mùa đi qua trong tâm hồn tôi đều lộng gió, ngay cả trong giấc mơ tôi cũng thấy gió gọi mình.
Buổi sáng đầu tiên nào của năm mới, tôi cũng chọn trò chuyện cùng sông. Mùa này nước đầy và đẹp, dòng sông đôi bờ xanh ngắt. Không hiểu vì sao những ngày cuối cùng của năm cũ, lòng tôi lúc nào cũng chộn rộn buồn. Chừng hăm mấy Chạp mỗi năm, như một thông lệ, má thường hay gói bánh chưng. Má sai tôi ra vườn chọn những tàu lá chuối sứ đẹp nhất, lành lặn nhất, rong rồi cuộn tròn giữ nguyên phần lá lành, cọng chuối thì chẻ ra thành sợi để về làm dây buộc. Cuối năm trời vẫn còn hơi lạnh của mùa đông, năm nào gần đến Tết xứ này cũng phải qua mấy trận mưa trắng trời trắng đất, rồi ngập lụt, nhờ vậy mà phù sa bồi đắp cho những bãi dâu, vườn bắp ven sông lên tươi tốt. Cuối năm gió về nhiều, lồng lộng trên những tàu lá chuối, làm chúng rách tả tơi, xơ xác như nỗi lòng của những người chờ đợi…
Nhà tôi bên lở, mỗi năm bờ cỏ nơi tôi đứng đều mất đi vài chục centimet đất, mà sông quê thì dài, biết khi nào bờ kè mới làm tới chỗ chân mình đứng. Từ nhỏ mỗi khi buồn, tôi đều ra đây ngó trời ngó đất, ngó sông, ngó lòng. Tôi tinh nghịch, hay trèo tót lên ngọn me, nhìn toàn cảnh dòng sông. Tôi thấy má mỗi bận ra bến giặt áo đều đứng ngó xa xôi, rồi không hiểu từ lúc nào tôi cũng giống má, cứ buồn là ra sông leo lên ngọn me nhìn xa xăm về cuối dòng.
Mùa đông, mùa xuân nước đầy, mùa hè sông cạn, người lớn rủ nhau ùa ra bắt cá, cào nghêu bắt hến, bến sông má tôi hay ngồi giặt áo thành nơi chốn í ới chờ nhau của người làng. Còn bọn trẻ ranh chúng tôi thì theo sau học việc, bắt cá cào hến thì ít, đùa giỡn thì nhiều. Con nít dễ dàng kết bạn, tụi bên kia sông ôm bóng ra giữa bãi cát rủ bọn bên này giao đấu, chiều nào chúng tôi cũng chia phe lập đội, có đứa chơi ăn gian rồi cãi lộn đánh nhau uỳnh uỵch. Có những chiều bọn chúng tôi còn rủ nhau bẻ trộm bắp ở bãi soi mang ra giữa sông rồi nhóm lửa ngồi nướng, mùi thơm của bắp ngô lan tỏa trong không gian hòa cùng với tiếng cười vang động cả mặt sông. Tôi lớn lên với những mùa hè trong trẻo như thế…
Trong ký ức của tôi mùa nào cũng gió, gió lồng lộng thổi lên từ phía biển, nơi người làng nói cha tôi ở chốn ấy, má tôi đợi mãi, hết mùa gió này đến mùa gió khác mà chưa thấy ổng về. Nên thành thử gió không chỉ thổi mát những mùa hè miền Trung bỏng rát của tôi, thổi mát tâm hồn người làng tôi, thổi mát tuổi thơ của bọn trẻ con hai bên bờ sông bồi lở, thổi cho những vườn bắp vườn dừa bên sông thụ phấn, mà gió còn thổi cho má tôi có bầu, gió thổi cho mắt má tôi cay, thổi thông thốc, thổi lồng lộng vào lòng những người đàn bà cứ mỗi chiều ra sông giặt áo rồi xa xăm nhìn về phía biển, nơi những người đàn ông đi mải miết không về. Nên lớn lên tôi phần nào hiểu vì sao má tôi hay ra sông giặt áo rồi ngồi khóc một mình, vì sao đàn bà ở làng nhiều người uống nước sông rồi chửa, tôi hiểu vì sao tôi hay một mình trèo tót lên ngọn me, tôi hiểu vì sao lúc buồn người ta hay ngồi ngóng gió.
Mấy đứa bạn bên kia sông lớn lên cũng học chung trường, có cô bé răng khểnh ngày trước hay theo các anh ra bãi giờ thành thiếu nữ xinh đẹp làm tôi thầm thương trộm nhớ. Trong đôi mắt tuổi thơ, tôi thấy mọi thứ chung quanh đều rộng lớn, như khu vườn của tôi, như bến sông này, như bãi bồi mỗi mùa hè sông cạn… Lớn lên mọi điều đều bé lại vừa bằng một tàu lá chuối rách tả tơi, vừa bằng chiếc bè làm bằng thân chuối mà tuổi thơ ngây ngô nghĩ rằng bằng cách này mình sẽ theo bè xuôi dòng về biển. Hay ngay cả những ước mơ thơ dại, tôi ước cha một lần về thăm tôi, để tôi biết mặt ông, do người làng nói tôi càng lớn gương mặt, dáng hình càng rặt ri giống ổng, nhất là cái mũi với bộ giò nổ cao, có lẽ lúc đó tôi sẽ đứng trân trân nhìn ổng rồi nói: ủa, ông lạ hoắc, tui giống ông chỗ nào, người làng nói tầm bậy… rồi trèo tót lên ngọn me ngồi khóc một mình.
Bến sông của tôi có bốn mùa: xuân, hạ, đông và một mùa đưa tiễn. Những mùa thu sau này, tôi trèo lên ngọn me nhìn những đứa bạn bên kia sông xuôi dòng ra phố, ước mơ của chúng không được chở bằng mấy cái bè làm bằng thân chuối nữa mà chở bằng tấm bằng đại học, tôi tiễn cô bé có hàm răng khểnh hay đứng nhìn tôi mỗi chiều trên bờ cát vắng theo chồng, mẹ tôi cũng lặng lẽ theo người xuôi biển. Chỉ còn tôi với bến sông này…
Đất trời tuần tự theo vòng tuần hoàn của nó, con người cũng sinh ra, gặp nhau, luyến lưu rồi từ biệt, lòng người thì lúc này lúc khác, dễ đâu mà dò. Chỉ có gió là mùa nào cũng về, lúc thoảng nhẹ lúc ầm ào trên tầng lá, gió mang theo đủ thứ: mưa to rồi nắng lớn, ngồn ngộn buồn, hấp háy vui, gió mang theo ký ức làm gợi nhớ tuổi thơ, gió còn mang theo vị biển, mà biển thì xa, tôi biết cha tôi ở đâu mà tìm gặp. Nên mấy lúc buồn buồn rồi tự hỏi: Có ai một lần ngồi lại thương cho những người cả đời chỉ biết ngóng gió đợi mưa?!
Mùa này gió về nhiều, trên cao lồng lộng…
TRƯƠNG CÔNG TƯỞNG
