(VNBĐ – Bút ký). Trong dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, giữa những bộn bề lo toan, nhu cầu được sẻ chia, được xoa dịu bằng âm nhạc ngày càng nhiều hơn. Tìm một nơi để âm nhạc được cất lời đã không còn là điều khó khăn. Những quán cà phê nhạc hát cho nhau nghe đã mang đến cho con người một không gian thư giãn lành mạnh, kết nối và chia sẻ cảm xúc.
1.
Mô hình cà phê nhạc hát cho nhau nghe đang ngày càng phát triển, nhất là trong bối cảnh xã hội hiện đại. Dù ở phố hay về huyện, ta không khó để tìm ra những quán với mô hình này ở phòng trà, hội quán, quán cà phê. Như ở nội thành Quy Nhơn, có hàng chục quán như: La Anna Coffee & Tea, The Pumbaa, Serenade Dạ Khúc… Có lần, tôi dự buổi ra mắt sách của bạn ở quán Lam trên đường Chương Dương (TP Quy Nhơn). Trên tầng hai của quán, một không gian ấm cúng và lịch sự, trưng bày những ảnh mà nghe đâu đó, chủ quán là một người có sở thích đặc biệt với những khuôn hình. Người bạn tôi tổ chức ra mắt sách, cuốn sách ghi dấu ấn khi chị bước vào độ tuổi ba mươi. Một cách thú vị, menu đồ uống của quán đã được hoán chỉnh thành những cái tên hết sức dễ thương như: Đàn ông thành công, Kiêu hãnh, Lời nói hạnh phúc… Đó, thực ra là những nước uống thường nhật của quán như cà phê, nước chanh, trà thảo mộc… Tại đây, những người bạn trao nhau những ấm áp chia sẻ trong tiếng nhạc êm dịu, trữ tình. Và, ngoài những bộc bạch quanh tác phẩm, âm nhạc như một thứ kết nối, thêm gia vị đậm đà cho cuộc gặp gỡ. Khách đến quán chung vui với tác phẩm mới, cũng mạnh dạn lên thể hiện ca khúc theo tiếng nhạc acoustic. Trữ tình lắng sâu, hay tươi mới năng lượng, đủ những cung bậc để tròn trịa với nhau.
Quy Nhơn có nhiều không gian quán và “gu” nhạc để khách lựa chọn. Từ lãng mạn son trẻ đến lắng sâu hoài niệm, tạo nên những kết nối cảm xúc của khách, để vừa thưởng thức hương cà phê đậm vị, vừa được hòa vào những giai điệu, được âm nhạc vỗ về, và có khi, bản thân khách hàng có cơ hội trực tiếp thể hiện mình trên sân khấu. Trong số các quán, có lẽ quán Trịnh Công Sơn nằm trên đường Xuân Diệu là nơi có thâm niên cao nhất. Năm 1994, ông Phạm Ghi cùng vợ chồng nhà văn Nguyễn Mỹ Nữ đã kết hợp với quán Thu Vàng để hình thành nhóm nhạc chuyên hát nhạc tiền chiến và nhạc Trịnh Công Sơn. Đó cũng là sân khấu đầu tiên hát nhạc trữ tình ở Quy Nhơn. Mỗi tháng hai đêm chủ đề nhạc Trịnh. Đêm 28.2.1998, nhóm nhạc tổ chức một đêm nhạc bài bản mừng sinh nhật nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Những ấn tượng của đêm nhạc được báo chí truyền thông, đưa tin, tạo nên những hiệu ứng lan tỏa. Sau khi biết được thông tin chương trình nhờ đọc những bài báo, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã quyết định ra Quy Nhơn để giao lưu với nhóm. Ông Phạm Ghi, chủ quán cà phê Trịnh Công Sơn hồi tưởng: “Tháng 10.1998, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ra Quy Nhơn và gặp gỡ nhóm nhạc. Trong buổi giao lưu trò chuyện, tôi có hỏi ý muốn mở một quán ca nhạc mang tên ông. Ông tỏ ý đồng thuận. Sau đó ba năm, ông mất. Và ba năm sau, tôi đã mở quán cà phê ca nhạc Trịnh Công Sơn”. Mở quán Trịnh Công Sơn, và lấy dòng nhạc Trịnh làm chủ đạo để phục vụ khách xa gần, vậy mà đã bao năm quán duy trì như thế. Dù Quy Nhơn đã có nhiều phòng trà, quán xá kết hợp cà phê – nhạc, ca sĩ hát chuyên nghiệp hay bè bạn hát cho nhau nghe, hiếm có quán nào “bền gan cùng tuế nguyệt” như Trịnh Công Sơn. Tôi nghĩ, quán đã tạo cho mình một bản sắc, để thập khách xa gần, đâu đó quay trở lại phố Quy Nhơn, muốn nghe Trịnh, họ nhắc ngay đến Trịnh Công Sơn, xác tín cho mình một địa chỉ tin cậy. Một ngày cuối năm, tôi ngồi cùng vợ chồng nhà văn Elena Pucillo và Trương Văn Dân tại quán Trịnh. Nhà văn người Ý Elena ngẫu hứng vài câu hát Trịnh bằng tiếng Việt rõ rành: “Sống trong đời sống cần có một tấm lòng, để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi, để gió cuốn đi…”. Bà thích nhạc Trịnh, và ở đất nước của bà, bà cũng cho bè bạn của bà nghe dòng nhạc này. Cái hay của âm nhạc là có khả năng xóa mờ những ngăn cách, cả những bất đồng ngôn ngữ… Giai điệu, là thứ dễ đưa đến những đồng điệu, để mỗi tâm hồn khẽ khàng ngân rung theo tiết tấu, nhịp phách. Bà Elena Pucillo bảo rằng, ở Quy Nhơn có những quán đặc trưng như thế này thật hay, sẽ là một địa chỉ để khách du lịch yêu mến dòng nhạc Trịnh tìm đến.
Khi gặp ca sĩ Kim Ngân, người chuyên hát cho quán Trịnh, chị bộc bạch, âm nhạc là nơi chị cảm thấy được chia sẻ. Những khúc ca của Trịnh, Vũ Thành An, Phạm Duy, Từ Công Phụng… khiến chị như được lắng lại. Ca sĩ Kim Ngân đã hát cho quán Trịnh hơn mười năm nay. Một lần, tôi nghe Ngân cất lời hát bài Tuổi đá buồn của Trịnh qua tiếng đệm đàn của ông Phạm Ghi, như thấy chị đặt để hết cả xúc cảm của mình vào đó. Ngoài kia, sóng vẫn râm ran vỗ vào đêm, tôi nghe rõ những tiếng hát theo khẽ ngân nga của nhiều vị khách nơi quán Trịnh: Đóa hoa hồng/ Cài lên tóc mây/ Ôi đường phố dài/ Lời ru miệt mài/ Ngàn năm ngàn năm/ Ru em nồng nàn/ Ru em nồng nàn… Ca sĩ Kim Ngân trải lòng: “Vui hơn, là mình có những khán giả lắng nghe mình hát. Thường là nhiều cô chú lớn tuổi. Đôi khi mình vắng mặt, vô tình gặp lại họ trên đường, nghe họ hỏi thăm vài câu giản dị, sao cô chú đến quán mà không thấy con hát ở đó nữa, có khỏe không, mọi thứ vẫn ổn chứ, là mình đủ ấm áp bởi những quan tâm như thế”. Ở quán Trịnh, chủ yếu là các ca sĩ thể hiện ca khúc, người lên hát giao lưu chỉ chiếm một phần trong đêm nhạc. Khách lên hát phải đăng ký trước, xem bài hát có phù hợp với không gian hay dòng nhạc của quán hay không. Những bài hát không phù hợp hay một kiểu cách trang phục sỗ sàng “quần đùi dép lê” đều bị khước từ một cách lịch sự.
2.
Không chỉ ở phố, mô hình hát cho nhau nghe đã rộ khắp các huyện thị. Gần đây, trong một chuyến đi về An Lão, tôi ghé lại quán Sỏi Đá ở An Hòa, An Lão. Thực ra, tôi đã hay về các chương trình âm nhạc tại Sỏi Đá trước đó khá nhiều qua những chia sẻ trên trang cá nhân của chủ quán là họa sĩ Nguyễn Quốc Định, và được nghe các giọng hát là những người khách phần nhiều là dân An Lão qua những video live stream, những hình ảnh được lan tỏa trên các nền tảng facebook. Thời phát triển của mạng xã hội, giúp những con người dẫu cách trở địa lý cũng có thể nhanh chóng và dễ dàng tiếp cận được những thông tin, những thanh âm như kế cận. Anh Định bảo rằng, quán Sỏi Đá tổ chức các chương trình âm nhạc vì muốn thông qua âm nhạc để gắn kết mọi người gần lại với nhau hơn. Có khi, chi phí bỏ ra nhiều hơn số tiền thu lại. Nhưng cái được, là mang lại giây phút thư giãn cho khách hàng thân thuộc và cho cả bản thân. Có lẽ, đó là cái “lời” lớn hơn cả.
Trong hành trình của mình, tôi gặp nhiều những quán xá kết hợp ăn uống, hát cho nhau nghe. Dịp cuối tháng 7.2024, tôi cùng đoàn văn nghệ sĩ đi lên La Vuông theo lời mời từ phía UBND thị xã Hoài Nhơn. Sau những giây phút bồng bềnh núi non mây ngàn, chúng tôi rời La Vuông xuống thị trấn Bồng Sơn ở Hoài Nhơn, muốn tìm một nơi ngồi lại để anh em hàn huyên ấm cúng. Theo gợi ý của nhà văn Bùi Duy Phong, chúng tôi đến quán Thiên Trường, có bày sẵn sân khấu để những giọng ca cất lời. Anh Bùi Duy Phong dạo guitar ngọt sớt cho các anh em trong đoàn được dịp trao nhau những lời hát vui vẻ. Sau đó, tôi hỏi anh Phong, mô hình quán có trang bị sân khấu hát cho nhau nghe như vầy, quanh khu vực xứ Hoài chắc không ít? Là khách của các quán nhưng đồng thời là một nhạc công lành nghề nắm nhiều thông tin, anh Phong trả lời ngay: “Khá nhiều em ạ. Phải hơn chục quán lớn nhỏ phục vụ đam mê ca hát cho khách hàng. Ở Hoài Nhơn có Hương Tràm, Văn Danh, Vườn Xinh… Hoài Ân có Mộc, Trúc Phương, Nhã Viên quán…”.
Ngay ở An Nhơn quê tôi, mô hình này đã dần phổ biến. Nếu làm một phép thống kê sơ lược, có thể kể đến một số tên quán như: Đà Lạt, Đồng Văn, Sơn Trà, Golden, H&H, Nguyệt Quế, Gió Đồng Quê… Trong số đó, quán Đồng Văn trên đường Mai Xuân Thưởng nối dài (phường Bình Định) là một trong những tụ điểm âm nhạc nổi bật ở thị xã An Nhơn. Quán bắt đầu chơi nhạc từ năm 2018. Hiện tại, quán phục vụ âm nhạc vào hai đêm thứ Tư và thứ Bảy hằng tuần. Anh Bùi Quang Vinh, chủ quán Đồng Văn, vốn xuất thân là người chơi nhạc, mê thích âm nhạc nên chủ ý mở quán này vừa tạo ra sân chơi âm nhạc phục vụ thập khách vừa để thỏa đam mê của mình. Tại Đồng Văn, tôi gặp chị Lưu Thị Vân Nguyên, hiện đang sinh sống tại phường Nhơn Hưng (An Nhơn). Chị ôm đàn guitar, cất lời hát những bài nhạc tiếng Anh như Yesterday của The Beatles, You’re my everything của Santa Esmeralda… như một ca sĩ chuyên nghiệp, phía dưới là những khán giả ngồi im lắng như dặt dìu theo những giai âm trữ tình. Là một bác sĩ, mở phòng khám riêng, sau một ngày phải túc trực, căng mình cho công việc với những chỉ số, biểu đồ sức khỏe, chị Nguyên lại tìm đến quán Đồng Văn để gửi lòng mình trong những lời ca, điệu nhạc, giải tỏa những áp lực đời thường. Chị thổ lộ: “Phòng trà mình thường tập trung rất nhiều đối tượng tuy nhiên mọi người vô đây đều là những người rất lịch sự, nhã nhặn, không bao giờ có chuyện tranh giành. Mọi người lắng nghe nhau hát. Đôi lúc sẽ góp ý một cách tế nhị nhất để sửa những lỗi sai, để ngày càng hát hay hơn. Thi thoảng tới dịp lễ mấy cô hay rủ nhau hát tốp ca. Thường hát tốp ca sẽ không đều nhau nhưng nó luôn đem lại niềm vui cho cô cháu khi có dịp được tập nhạc cho nhau hoặc đơn giản là rủ nhau chuẩn bị mặc quần áo cho thật đẹp. Chủ quán và nhạc công ở đây vô cùng có tâm. Có những bài nhạc hơn 50 năm trước rồi giờ không còn ai hát, mình chỉ cần gửi bài buổi sáng là buổi tối các anh đã chuẩn bị rất chu đáo, và hầu như không bao giờ làm mình thất vọng”. Tại Đồng Văn, chị Nguyên được thể hiện niềm yêu thích của mình với âm nhạc, và qua kênh kết nối này, chị có thêm niềm vui từ những người bạn có chung sở thích. Nhiều năm gần đây, Đồng Văn còn là địa chỉ mà Hội VHNT thị xã và Trung tâm VH-TT-TT An Nhơn chọn để tổ chức nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật, giới thiệu tác giả tác phẩm của các văn nghệ sĩ. Mỗi lần như vậy, thu hút hàng trăm bạn văn trong và ngoài thị xã tham gia, tạo nên một không khí hoạt động văn nghệ cho “xứ sở Đồ Bàn”.
Những ngày Tết kề cận, các không gian quán như được tô điểm thêm sắc xuân để chuẩn bị cho những hội ngộ. Các chủ quán chốt lịch đặt trước của các nhóm khách để bố trí nhạc công, lên danh sách những “bài tủ” của khách để trong không khí thanh tân xuân mới, những giai điệu lại được cất lên trong ấm áp bạn bè.
PHI NGUYỄN
