(VNBĐ – Tản văn). Có những chiều ngồi lặng im cùng sông, nghe gió đuổi dồn trên hàng cây luống tuổi, nhìn dòng nước miên man chảy đến chân trời. Những cánh lục bình lơ thơ trôi dạt vào bờ, âm thầm tỏa hương, trổ vào phía quê nét buồn lặng lẽ. Tưởng như sông sẽ bớt mênh mông khi không còn những cánh lục bình vừa trôi vừa nở.
Có những chiều ngồi soi mình trong từng con nước lớn ròng. Tiếng bìm bịp kêu khắc khoải vẫn một lòng với miền quê chập chờn khói tỏa. Thấp thoáng thấy bóng mình trong nước, chợt mơ hồ nhận ra những đổi thay đời người, thấy một khoảng vời vợi xa làn tóc trắng bạc nhàu, thấy màu thời gian kéo tràn qua đuôi mắt, những nếp nhăn xô vào nhau chấp chới như làm nên buổi chiều xa vắng. Bầy lìm kìm bơi ngược nước gặp bóng người lại hùa nhau lặn mất tăm. Hàng cổ thụ già nua không biết đã gắn đời mình với bến sông bao lâu, chỉ biết khi vừa chập chững bước đi, tôi đã thấy hàng cây cao lớn, xõa bóng lòa xoa râm mát những buổi trưa về.
Có những chiều tôi trở về tắm mát sông quê như gội rửa lòng mình, trước những biến cố trong đời. Chợt thấy sông quê mình bao dung quá đỗi. Vẫn rộng lòng trước những đổi thay, vá lành những vết thương còn đang rỉ máu. Trước sông, tôi như thấy lại tuổi thơ hồn nhiên trong vắt tưởng như đời mình chưa lớn bao giờ. Nhìn những đứa trẻ vùng vẫy sông quê trong tiếng cười ngạo nghễ. Nhớ quá thuở cùng đám bạn nhà bên nhảy sông, móc sình chọi nhau như đang đánh trận. Những trận đánh lúc nào cũng gay cấn và chỉ đến khi người lớn đi tìm, thì trận chiến mới kết thúc mà chẳng biết bên nào giành chiến thắng. Mặt mũi đứa nào đứa nấy cũng đỏ ngầu, dính đầy bùn đất. Tôi vẫn thường bị đánh đòn vì tội tắm rửa không sạch, để mùi bùn cứ ám vào mùng mền lúc đi ngủ.
Có những chiều ở bến sông quê này, tôi cùng ba ngồi trên chiếc xuồng nhỏ băng qua những vàm sông để quăng chài, giăng lưới. Tôi thường đợi ba sơ hở để phóng lên bờ hái nho rừng, nhãn lồng, ổi chín. Có khi tôi lại bẻ đầy rổ bông điên điển, túm áo mình đựng đầy rau dại hay có bữa trong nón tôi lại đựng đầy trứng chim. Có hôm tôi lại cùng ba vớt củi mục về cho má phơi. Tôi cũng thường nhặt ve chai về bán, để kiếm tiền mua sách vở, đồ dùng học tập. Dòng sông êm đềm cứ thế chảy vào tôi những phù sa bờ bãi. Để mỗi lần rời quê, tôi lại nao nao nhớ về dòng sông quê dịu dàng trước cửa.
Có những buổi chiều ngồi khỏa nước mặt sông quê, nghe mát rượi lòng mình. Miền khói trắng mênh mông bay lên từ những nếp nhà nằm im lìm sau đám lá. Mẹ vẫn ngồi bình yên bên bếp lửa, nghe lửa reo tí tách trong lò. Tôi ngẩn ngơ nhìn làn khói trắng bay lên giữa buổi chiều im vắng. Chợt thèm tiếng mẹ gọi về ăn cơm, thèm được trở về làm người nhà quê, thèm được nằm sõng soài trên ụ rơm khô, ngước mặt nhìn những đám mây trôi về phía nhà. Còn đây bữa cơm quê rộn rã tiếng cười, nơi có bát nước cơm ngọt lừ, có mẻ kho quẹt mặn mòi hương vị đồng quê. Lúc đó, ba sẽ lại nhấp chút rượu rề rà chuyện mùa màng, nương rẫy. Mẹ sẽ tỉ mẩn gỡ từng miếng xương cá cho các con. Rồi chuyện láng giềng, chuyện học hành, chuyện đồng áng cứ thế nối tiếp nhau tưởng chừng không bao giờ vơi cạn. Từng tháng năm qua đi, mỗi buổi chiều nơi đất khách, tôi chỉ ước được đắm chìm trong giây phút quây quần bên mâm cơm gia đình. Mặc kệ đời ngổn ngang.
Có những buổi chiều nhìn ra bến sông, những triền hoa cải trổ ngồng lốm đốm nụ vàng trong ánh chiều nhạt nắng. Con đò quê bao lần chở khách đi xa, cũng ngậm ngùi bỏ bến. Tôi mất đi cảm giác khấp khởi chờ đợi những dáng người quen thuộc trở về sau tháng ngày bôn ba phố thị. Tôi đứng trên cầu nhìn dòng nước nhẹ nhàng trôi về xa vắng. Thời gian qua nhanh như cái chớp mắt vô tình không đoán định.
Có những chiều đứng dưới mái hiên nhà nhìn hoàng hôn đổ dài mặt sông quê. Trăng lại bắt đầu nhô lên sau lũy tre làng kẽo kịt, soi vào trong góc nhớ. Mặt sông quê dập dềnh chở ánh trăng tan. Tôi mê đắm nhìn những đường trăng lấp lánh loang dần trên mặt sông. Trong đầu vẫn đinh ninh, câu chuyện của bà, rằng sẽ có bà tiên vạch nước bước ra từ những đường trăng sáng quắc. Nhà bên vẫn vọng vang lời ru cánh võng. Hình như trước đổi thay của thời cuộc, câu hát ru của bà của mẹ vẫn bền dai gắn chặt vào trong tiềm thức của mỗi người. Tôi lớn lên từ những “à ơi” của mẹ, từ câu ca dao đậm dày nhân nghĩa, từ khúc hát ngọt ngào thấm đẫm tình quê.
Có những chiều ngồi lặng im cùng sông, chỉ để nhớ về một thời đã qua. Để thấy sông mênh mông mà đời mình thì nhỏ bé. Bến sông tuổi thơ vẫn lặng lẽ bồi đắp phù sa, tưới mát những cánh đồng, nuôi nấng những tâm hồn thơ dại . Cho nên dù có đi bao lâu, bao xa thì vẫn có một dòng sông xanh biếc âm thầm chảy mãi trong tôi…
TRẦN THƯƠNG TÍNH
